ایزابل چیست ؟ بررسی تاریخچه ISSABEL

ایزابل یک نرم افزار تلفنی رایگان و متن باز است که هسته تلفنی آن Asterisk می باشد. ایزابل تعداد زیادی نرم افزار جانبی را در بر گرفته خدمات VOIP  و باعث شده است که حتی افرادی که دانش نسبتاً کمی از VOIP و شبکه دارند به راحتی بتوانند یک مرکز تماس حرفه ای برای سازمان خود راه اندازی کنند.

استریسک ( Asterisk ) محبوب ترین نرم افزار تلفنی در سال ۱۹۹۹ توسط مارک اسپنسر  ( Mark Spencer ) بنیانگذار شرکت دیجیوم برای سیستم عامل لینوکس تولید شد ، هر جند این نرم افزار بسیار کار آمد و قدرتمند هست ولی به دلیل عدم داشتن واسط کاربری گرافیکی کار با آن بسیار دشوار است و صرفا متخصصین خبره می توانند ار آن  استفاده کنند . ولی از انجایی  آموزش VOIP  که این نرم افزار به صورت متن باز و و رایگان ارائه می شود شرکت های دیگر  دست به کار شدند و و شروع به تولید واسط کاربری برای استریسک کردند .

واسط های کاربری استریسک

از واسط های کاربری استریسک می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. ۴PSA VoipNow
2. ansitel
3. AsteriskNOW
4. Astimax
5. Be IP IPBX
6. Elastix
7. FreePBX
8. ………..

از معروف ترین آنها می توان FreePBX را نام برد که توسط شرکت Schmooze ( اشموز ) توسعه پبدا کرد است ( در حال حاضر مالکیت FreePBX در اختیار شرکت Sangoma  می باشد )  هر چند FreePBX به صورت رایگان و متن باز ارائه می شود ولی صرفا قسمت تلفنی آن رایگان می باشد و برای مابقی ماژول های کاربردی باید هزینه پرداخت شود.

یکی دیکر از  واسط های کاربری استریسک الستیکس نام دارد که توسط شرکت پالوسانتو ( palosanto ) توسعه می یافت ، ایزابل چیست الستیکس در قسمت تلفنی از FreePBX استفاده می کند ولی تعداد زیادی نرم افزار کاربردی در آن وجود دارد که باعث می شود راه اندازی یک سیستم تلفنی کامل با دانشی کم به راحتی میسر باشد ، از میان این این نرم افزار ها می توان به Hylafax ،  Agenda ، Mail server ، Open fire و بعضی تنظیمات لینوکس میزبان اشاره کرد.

همین مجتمع بودن باعث می شود Elastix  حداقل در ایران به محبوب ترین واسط کاربری برای Asterisk تبدیل شود.

البته نباید از کاستی های الستیکس هم غافل شد استفاده از نسخه های پایین Asterisk ، FreePBX  از جمله مشکلات الستیکس می باشد . الستیکس در سه نسخه ۲٫۵ ، MT و ۴ ارائه می شد ، با واگذاری الستیکس به شرکت ۳CX در سال خدمات ویپ ۲۰۱۶ پروژه الستیکس با هسته استریسک متوقف شد و نسخه ۵ آن با هسته ۳CX که دیگر متن باز و رایگان نبود ارائه شد و نسخه های ۴ و MT  از روی سایت این شرکت حذف شدند ولی نسخه ۲٫۵ کماکان قابل دسترس می باشد.

ایزابل ، الستیکس جدید

اما این پایان پروژه الستیکس نبود ، در حال حاضر این پروژه توسط تیمی دیگر با نام ایزابل  (isabel)  در حال توسعه می باشد   هر چند ایزابل دست خوش تغییرات زیادی نسبت به الستیکس نشده و تغییرات آن صرفاً شامل ایزابل چیست چند نرم افزار مجتمع دیگر و تغیر رنگ زمینه و لوگوها ی اینترفیس الستیکس می باشد ولی با این حال آینده از آن Issabel خواهد بود و بهتراست دوستداران الستیکس دیگر با آن خداحافظی کنند و سیستم های خود را به ایزابل به روز رسانی کنند.

در این دوره آموزش ایزابل بیشتر قصد داریم به نرم افزار های اضافی ایزابل بپردازیم ، البته از سیستم تلفنی هم غافل نخواهیم شد و به آموزش آن نیز خواهیم پرداخت ولی  آموزش ویپ به یاد داشته باشید که قسمت تلفنی ایزابل هم مانند الستیکس از FreePBX استفاده می کند و با یادگیری FreePBX قطعاً قسمت تلفنی  ایزابل را نیز مسلط خواهید شد.

در قسمت های آینده دوره آموزش ایزابل آموزش ها روی Issabel نسخه ۴ ارائه خواهد .

دسترسی به پنل وب ایزابل

در این قسمت از مجموعه آموزش ایزابل به نحوه دسترسی به پنل وب ایزابل خواهیم پرداخت ، و تمام مشکلاتی که ممکن است مانع دسترسی شما شوند را بررسی خواهیم کرد .  تمام حالت های بازیابی پسورد در ایزابل را نیز بررسی خواهیم کرد . بعد از این آموزش قطعاً به پنل وب دسترسی خواهید داشت.

باز کردن پنل وب ایزابل

برای دسترسی به پنل وب شما می توانید IP سرور ایزابل را در مرورگر وب وارد کنید تا به پنل تنظیمات دسترسی داشته باشید . همانطور که در قسمت قبلی از دوره آموزش ایزابل توضیح دادیم ، IP سرور را می توانید هنگام نصب تعیین کنید . در صورتی که در هنگام نصب IP سرور را مشخص نکرده باشید سیستم عامل به صورت  خدمات ویپ  پیش فرض از DHCP سرور ، IP خواهد گرفت  به هر حال اگر  به هر دلیل IP سرور ایزابل  را نمی دانید کافی است از طریق کنسول به سرور ایزابل  متصل شده و با کاربر root به سیستم وارد شوید .

همانطور که در تصویر بالا می بیند در کنسول URL برای اتصال به سرور ایزابل نمایش داده می شود.

تغییر IP سرور ایزابل

در صورتی که از این IP نمی خواهید استفاده کنید و یا می خواهید IP جدیدی به سرور ایزابل بدهید و به صورت کلی به تنظیمات کارت شبکه از طریق  آموزش ویپ  کنسول وارد شوید ، کافی است در کنسول ایزابل دستور nmtui را وارد کنید تا به صورت کاملا گرافیکی به تنظیمات کارت شبکه دسترسی داشته باشید.

مانند تصویر بالا به منو Edit a connection رفته و کارت شبکه مورد نظر خود را ویرایش کنید.

بعد از انجام تغییرات دستور Service network restart را اجرا کنید تا تغییرات اعمال شود.

فراموش کردن پسورد ROOT سرور ایزابل

اگر به خاطر داشته باشید در هنگام نصب ایزابل باید کلمه عبوری برای کاربر root انتخاب میکردیم  . در صورتی که این کلمه خدمات VOIP  عبور را فراموش کرده اید می توانید آن را بازیابی کنید .

برای بازیابی پسورد root ایزابل باید به صورت فیزیکی به سرور دسترسی داشته باشید ، سرور را راه اندازی مجدد کنید ، در هنگام بالا آمدن سرور ایزابل با تصویری مانند شکل زیر مواجه می شویم.

با استفاده از کلید Arow Up و Arow Down عملیات boot را متوقف میکنیم روی گزینه اول با زدن کلید e وارد ویرایش تنظیمات  بوت می شویم.

مانند تصویر بالا کلمه ro به معنای Read Only را پیدا کرده و آن را با عبارت rw init=/sysroot/bin/sh جایگزین می کنیم سپس با زدن کلید Ctrl+X وارد حالت Single User Mode  می شویم در این مورد با استفاده از دستورات زیر کلمه عبور جدیدی برای کاربر root انتخاب می کنیم.

1. chroot /sysroot
2. passwd با زدن این دستور کلمه عبور جدید و تاییدیه آن را باید وارد کنید
3. touch /.autorelabel
4. exit

و در آخر هم با دستور reboot سیستم را راه اندازی مجدد می کنیم و با کلمه عبور جدید وارد می شویم.

تا اینجای کار مطمئناً سرور ایزابل شما یک IP دارد و شما از آن مطلع هستید با وارد کردن آن در مرورگر وب وارد پنل وب ایزابل می شوید.  آموزش VOIP در اینجا هم از شما یک نام کاربری و کلمه عبور  می خواهد نام کاربری آن admin و کلمه عبور آن را در هنگام نصب به آن داده اید در صورتی که آن را فراموش کرده اید نگران نباشید می توانیم آن را دوباره بازیابی کنیم.

بازیابی کلمه عبور در ایزابل

برای بازیابی کلمه عبور پنل وب ایزابل دو باره باید وارد کنسول سیستم عامل شوید . اما حالا قطعاً IP سرور ایزابل و کلمه عبور کاربر root را می دانیم برای همین دیگر لازم نیست پای کنسول فیزیکی سرور برویم و می توانیم با استفاده از یک نرم افزار Terminal به سرور ایزابل SSH بزینم در قسمت قبل دوره آموزش ایزابل ، نرم افزار Putty را معرفی کرده بودیم برای این منظور از نرم افزار Putty استفاده می کنیم.

بعد از وارد شدن به کنسول سیستم عامل دستور زیر را در کنسول وارد می کنیم.

sqlite3 /var/www/db/acl.db “UPDATE acl_user SET md5_password=’`echo -n voiping|md5sum|cut -d’ ‘ -f1`’ WHERE name=’admin'”

با استفاده از این دستور کلمه عبور شما به voiping تغییر می کند ،در این دستور می توانید کلمه voiping را با هر کلمه دیگر که می خواهید به عنوان کلمه عبور استفاده کنید جایگزین نمایید.

نصب و راه اندازی کارت تلفنی روی ایزابل

در قسمت قبل از دوره آموزش ایزابل به روش های اتصال ایزابل به خطوط شهری و تلفن های آنالوگ پرداختیم . در این مطلب قصد داریم روش اتصال کارت  های تلفنی به سرور ایزابل را توضیح دهیم ،یکی از قابلیت های عالی الستیکس که در حال حاضر در ایزابل هم موجود خدمات ویپ می باشد ، نصب و تنظیم اولیه کارت های تلفنی به صورت خودکار می باشد. در ادامه به این مسئله بیشتر خواهیم پرداخت.

کمی بیشتر راجع به کارت های تلفنی ویپ

کارت های تلفنی مانند بقیه کارت های توسعه ، روی شکاف PCI و یا PCI-Express قرار می گیرند . کارت های تلفنی با تعداد  پورت استاندارد یعنی ۴ ، ۸ ، ۱۶ و ۳۲ عرضه می شوند . این کارت ها معمولا سه بخش دارد .

• شاسی کارت (همان قسمتی که روی مادربورد قرار می گیرد) در این قسمت مهم ترین نکته انتخاب  آموزش ویپ درگاه اتصال است که بستگی به نوع سرور ایزابل باید pci و یا pci express را انتخاب کنید.

توجه داشته باشید بعضی از کارت های استریسک دارای پورت پاور (Molex 4 pin)  هستند. در صورتی که روی کارت ماژول FXS قرار می دهید لازم است این پورت را نیز به منبع تغذیه سرور متصل کنید. در غیر این صورت نیازی به اتصال آن نیست.

در تصویر زیر یک کارت تلفنی محصول شرکت Atcom را می بینید

• ماژول ها : برای فعال سازی و اینکه تعیین کنیم کدام پورت از کارت FXO یا FXS باشد بر روی شاسی کارت ، ماژول قرار می دهیم . معمولا برای کارت های کم ظرفیت به ازای هر پورت یک ماژول نصب می شود و برای کارت خدمات VOIP  هایی با ظرفیت بالا معمولا به ازای دو و یا چهار پورت یک ماژول نصب می شود ، به اصطلاح به این نوع ماژول ها ، ماژول دوال (Daul) و یا ماژول کواد (Qaud) گفته می شود ، یعنی در زمان خرید کارت  آنالوگ حتما فروشنده از شما خواهد پرسید که روی کارت چند ماژول FXS و چند ماژول FXO قرار دهد.

به دلیل آنکه شما به تعداد خط مورد نیاز ، ماژول تهیه می کنید استفاده از کارت هنگامی که تعداد خطوط شما با تعدا پورت های استاندارد کارت برابر نیست  مقرون به صرفه تر است.

در تصویر زیر یک ماژول FXO سینگل و یک ماژول FXS سینگل را می بینید.

• اکو کنسلر : تبدیل آنالوگ به دیجیتال خطوط تلفن همواره باعث ایجاد اکو در صدا می شود هر چند که ایزابل مجهز به اکو کنسلر نرم افزاری می باشد ولی می توانید با نصب اکو کنسلر سخت افزاری روی کارت ، اکو را از صدا حذف کنید.

در تصویر زیر ماژول Echo canceler مخصوص کارت  دیجیوم P410 را می بینید .

دقت کنید که همه کارت های تلفنی از اکو کنسلر سخت افزاری پشتیبانی نمی کنند.

در تصویر زیر یک کارت TDM410p محصول شرکت digium را می بینید که  ۴ ماژول FXO و ماژول Echo canceller روی آن قرار گرفته است.

انواع کارت تلفنی مناسب برای ایزابل ( الستیکس )

کارت های تلفنی در بازار به دو دسته تقسیم می شوند کارت هایی که از درایور شرکت digium استفاده می کنند و کارت های شرکت sangoma .

کارت های زیادی در بازار موجود می باشند که از درایور شرکت دیجیوم استفاده می کنند از این میان می توان به برند های OpenVox ، Digium ، Atcom اشاره کرد که در بازار ایران شناخته شده تر هستند کارت های Noname هم در بازار وجود دارند که همگی از درایور دیجیوم استفاده می کنند.

نصب کارت تلفنی روی ایزابل ( الستیکس )

در ابتدا ماژول های مورد نظر را روی کارت تلفنی قرار می دهید سپس کارت تلفنی را وابسته به نوع کارت روی شکاف PCI و یا PCI اکسپرس بعد از خاموش کردن سرور ایزابل نصب می کنیم و سپس  سرور ایزابل را روشن می کنید.

نصب کارت های تلفنی با درایور دیجیوم

نصب این کارت ها بسیار ساده است مانند تصویر زیر به  منوی System رفته سپس Hardware Detector را انتخاب می کنیم. در پنجره  آموزش VOIP باز شده روی دکمه  Detect new Hardware کلیک می کنیم کمی صبر می کنیم تا دوباره صفحه بارگذاری شود.

خواهید دید که به راحتی کارت نصب شده و وضعیت پورت های آن نمایش داده می شود.

آموزش AGENDA در ایزابل

در این قسمت از دوره آموزش ایزابل به یکی از ماژول های اضافی ایزابل خواهیم پرداخت این ماژول Agenda یا دستور جلسات نام دارد. این ماژول منحصر به ایزابل نمی شود   آموزش VOIP و در الستیکس ۲٫۵ و ۴ نیز وجود داشت. ماژول agenda از طریق منوی سمت چپ قابل دسترس است ، این ماژول شامل دو قسمت می باشد.

تقویم در ماژول AGENDA

قسمت اول Calender  یا تقویم نام دارد با کلیک روی این گزینه یک تقویم مشاهده خواهید کرد (متاسفانه این تقویم فقط خدمات VOIP  به صورت میلادی در دسترس می باشد) در بالای صفحه فیلتر هایی جهت نوع نمایش تقویم وجود دارد. اما این یک تقویم معمولی نیست ، شما با کلیک روی گزینه Create new Event می توانید یک رویداد در تقویم ایجاد کنید . نحوه ایجاد رویداد بسیار ساده است در ابتدا با صفحه ای مطابق تصویر زیر مواجه می شوید.

در این صفحه می توانید یک نام و توضیح برای رویداد خود بنویسید (این رویداد می تواند یاد آوری یک جلسه کاری و یا یک مناسبت باشد) . تاریخ و ساعت شروع و پایان آن را درج کنید (شروع و پایان بیشتر مربوط به جلسات کاری می باشد)   با کلیک روی گزینه Configure a phone call reminder می توانید از وقوع این رویداد مطلع شوید ، در این   آموزش ویپ  بخش شما  می توانید یک داخلی و یا خط شهری وارد کنید و میزان زمان قبل از رویداد جهت یادآوری را انتخاب کنید. در این قسمت می توانید یک متن نیز وارد کنید تا بعد از تماس این متن به صورت صوتی برای شخص مورد نظر پخش شود. با کلیک روی Notify Guests by Email  هم می توانید یاد آوری را از طریق Email  انجام دهید. در قسمت های بعدی دوره آموزش ایزابل  با تنظیمات Email در ایزابل آشنا خواهیم شد.

توجه

توجه کنید برای استفاده از این قسمت باید موتور تبدیل متن به گفتار ایزابل روشن باشد . برای این کار می تواند از مسیر PBX->TOOLS->FESTIVAL اقدام به فعال سازی آن کنید. و همچنین در صورتی که مقصد تماس جهت یاد آوری یک خط شهری یا همراه باشد . خطوط خروجی شما باید از نوع دیجیتال باشد (مانند SIP-TRUNK و یا خطوط PRI) در غیر این صورت متن پیام به صورت ناقص برای مخاطب پخش خواهد شد.

پیشنهاد

دقت کنید تلاش های زیادی توسط تیم های متفاوتی جهت شمسی کردن تقویم این ماژول انجام شده است ولی هیچ کدام بدون نقص نیستند. خدمات ویپ  در صورتی که این ماژول برای شما جذاب و نیاز به استفاده از آن را در سازمان خود حس می کنید می توانید از ماژول VOIPING جهت این کار استفاده کنید.

دفترچه تلفن ایزابل

قسمت بعدی ماژول Agenda یک دفتر تلفن می باشد که می توانید مخاطبین خود را در آن وارد کنید و از طریق آن به راحتی با مخاطبین خود در تماس باشید . روش کار آن بدین شکل است که بعد از جستجوی مخاطب در این دفترچه تلفن فقط کافیست روی دکمه سبز رنگ کلیک کنید تا ابتدا داخلی شما زنگ بخورد و سپس تماس با مخاطب شما برقرار شود . هر چند این ماژول بسیار کاربردی است ولی با چند بار استفاده متوجه خواهید شد که به دلیل نا کارآمد بودن قسمت جست و جو عملاً بلا استفاده می باشد.

سخت افزار های تلفنی برای ایزابل

در این قسمت از دوره آموزش ایزابل به بررسی سخت افزار های جانبی  جهت راه اندازی سرور ایزابل  خواهیم پرداخت .

در قسمت اول دوره آموزشی ایزابل سخت افزار لازم جهت راه اندازی سیستم را بیان کردیم ، اما برای راه اندازی یک سیستم تلفنی به سخت افزار های دیگری نیز  نیاز داریم.

شاید تا اینجای کار برای شما هم سوال پیش آمده باشد که چطور می توان خطوط آنالوگ شهری و یا دستگاه های تلفن معمولی را به سرور ایزابل خدمات ویپ   متصل کرد.

قبل از این که وارد توضیحات بیشتر شویم لازم است با اصطلاح در VOIP آشنا شوید ،FXO و FXS و E1

پورت FXO

FXO مخفف Foreign Exchange Office  می باشد در واقع FXO پورتی است که سیگنال آنالوگ خطوط تلفن را دریافت می کند و یا به عبارت ساده تر FXO پورتی است که بوق خطوط تلفن را دریافت می کند.

پورت FXS

FXS مخفف Foreign Exchange Station  می باشد ، FXS پورتی است که سیگنال تلفن های آنالوگ را تولید می کند ، به عبارت ساده تر پورت FXS بوق تلفن به شما می دهد.

پورت E1

E1 نوعی انتقال دهنده  خطوط تلفن با استاندارد های اروپایی است  که در کشور ما نیز کاربرد دارد ( در زمان نگارش این مطلب خطوط E1 در تهران دیگر ارائه نمی شود ، ولی خطوطی که از قبل وجود داشتند کماکان پا برجا هستند) با استفاده  آموزش ویپ از خطوط E1 می توانید ۳۰ خط تلفن را روی یک زوج سیم مسی منتقل کنید  برای اتصال این نوع خطوط  به سرور ایزابل نیاز به پورت E1  می باشد.

با این تعاریف در حال حاضر می دانیم در صورتی که بخواهیم خط شهری آنالوگ را به داخل سرور ایزابل بیاوریم باید پورت FXO داشته و اگر بخواهیم تلفن های آنالوگ را به سرور ایزابل متصل کنیم باید پورت FXS داشته  و برای خطوط E1 نیز باید پورت E1 موجود باشد.

دو راه کار برای اضافه کردن این پورت ها به سیستم تلفنی وجود دارد:

• استفاده از Gateway

گیتوی های ویپ در واقع پورت های لازم برای استفاده در سیستم تلفنی را تامین می کنند ، گیتوی های ویپ از طریق شبکه به سرور ایزابل متصل می شوند ( در سایت می توانید آموزش اتصال چند مدل Gateway را به سرور ایزابل مشاهده کنید )

• استفاده از کارت های تلفنی

کارت های تلفنی هم مانند gateway ها پورت های لازم را تامین می کنند با این تفاوت که به باس های اصلی سیستم متصل خدمات VOIP  می شوند  (PCI،PCI Express).

هر کدام از  سخت افزار ها معایب و مزایای خود را دارد .

مزایای گیتوی ها

• مستقل بودن از سخت افزار سرور
• امکان جایگذاری جدا از سرور ( کم کردن سیم کشی)
• امکان استفاده در سیستم تلفنی های غیر استریسکی
• امکان اتصال به سرور های مجازی
• تنوع بیشتر سازنده ها

معایب  گیتوی ها

• پیچیدگی تنظیمات برای اتصال به سرور ایزابل
• قیمت بالا

مزایای کارت های تلفنی

• سهولت در نصب و راه اندازی
• قیمت پایین تر
• بی نیاز از اتصالات اضافی (برق و شبکه)

معایب کارت های تلفنی

• ایجاد بار برای پردازشگر سیستم
• نیاز به اتصال مستقیم خطوط به سرور ایزابل
• عدم توانایی استفاده   آموزش VOIP  از کارت ها در ماشین های مجازی (امکان استفاده از passthroughدر esxi وجود دارد ولی توصیه نمی شود )
• محدود بودن استفاده از کارت ها از نظر تعداد ( محدود بودن پورت های سیستم)
• عدم امکان استفاده در سیستم های غیر استریسکی

در باره کیفیت صدا در مقایسه بحثی انجام نداده ایم ، زیرا کیفیت صدا بیشتر به مرغوبیت کارت یا گیتوی و خطوط تلفن بستگی دارد و تفاوتی در کارت و گیتوی نمی کند.

در قسمت آینده روش های اضافه کردن کارت به سرور ایزابل را آموزش خواهیم داد.